5 marca – Spotkanie autorskie i promocja książki – Józef Zięba Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Powstanie i odrodzenie uczelni

Spotkanie
w poniedziałek 5 marca 2018 r. o godz. 18.00
Wstęp wolny

Spotkanie autorskie i promocja książki
Józef Zięba

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Powstanie i odrodzenie uczelni

ulotka.pdf

O początkach KUL Józef Zięba pisze:
Planowana uczelnia miała poprzez wydziały kościelne ocalić Akademię Duchowną, której los pod rządami bolszewików był już przesądzony, a wydział humanistyczny miał przejąć i kontynuować dorobek Wyższych Kursów Polskich. Przeniesienie tych instytucji do kraju umożliwiał zawarty przez bolszewików z Niemcami i Austriakami 3 marca 1918 roku pokojowy traktat brzeski.
W lutym 1918 roku został utworzony Komitet Organizacyjny planowanej uczelni. Jego prezesem został Karol Jaroszyński, wiceprezesem ks. Idzi Radziszewski, skarbnikiem Franciszek Skąpski, a sekretarzem ks. Czesław Falkowski.
Na posiedzeniach Komitetu zastanawiano się nad siedzibą przyszłej szkoły wyższej. Każdy proponował miasto, z którym był już wcześniej związany i mógł liczyć na znajomości i poparcie miejscowego środowiska. Ks. Idzi Radziszewski wysunął Włocławek, Jaroszyński sugerował, by było to jakieś miasto kresowe: Krzemieniec, Żytomierz, Łuck, Równe lub Zamość. Skąpski z kolei proponował Kalisz, z którym wiązały go związki rodzinne.
Zapewne ks. Falkowski, który był historykiem, wysunął jako najodpowiedniejsze miejsce lokalizacji uniwersytetu Lublin.
Powoływał się na dawne wspaniałe dzieje miasta, w którym zawarto unię polsko-litewską i działał Trybunał Koronny. Przywołał też tradycję działającej niemal przez dwieście lat Akademii Zamojskiej. Lublin, jako duże wojewódzkie i handlowe miasto oddziaływał na wschodnie kresy. Za Lublinem mogła też przemawiać ciągle nieustabilizowana i niejasna sytuacja polityczna. O powrocie do przedrozbiorowych granic państwa polskiego trudno było wtedy marzyć. Do utworzenia samodzielnych państw dążyli bowiem Ukraińcy, Białorusini, Litwini, Estończycy i Łotysze.
Marzenia Polaków ostudził też prezydent Stanów Zjednoczonych, który w orędziu wygłoszonym w styczniu 1918 roku postulował utworzenie państwa polskiego, ale z ziem zamieszkanych przez bezspornie ludność polską, z wolnym i bezpiecznym dostępem do morza.
W tej sytuacji Lublin okazał się najodpowiedniejszym miastem na lokalizację planowanego uniwersytetu. Zaakceptował to cały Komitet Organizacyjny, chociaż, jak się wydaje, żaden z jego członków jeszcze miasta tego nie widział. Ks. Idzi Radziszewski nie oponował, gdyż chyba już liczył na wsparcie swego profesora, ks. Mariana Fulmana, o którym mówiło się, że wkrótce ma zostać biskupem lubelskim.
Po ustaleniu lokalizacji uniwersytetu rozpoczęto w Petersburgu intensywne prace przygotowawcze. Korzystając z otwartych kont i funduszy Jaroszyńskiego i Skąpskiego zaczęto angażować profesorów. Byli to wykładowcy Akademii Duchownej i Wyższych Kursów Polskich oraz Polacy wykładający na uniwersytecie w Petersburgu i w Moskwie.
Zaczęto też gromadzić księgozbiór do przyszłej uniwersyteckiej biblioteki. Polacy przekazywali duże księgozbiory w darze. W ten sposób przejęto księgozbiory: J. Karnickiego, W. Żukowskiego, prof. St. Zalewskiego i prof. St. Ptaszyckiego.
Pozostający po rewolucji w trudnej sytuacji materialnej pozbywali się też prywatnych bibliotek profesorowie Uniwersytetu Petersburskiego. Nabyto księgozbiór znanego historyka i filologa Wasyla Łatyszewa, Jakuba Bartskowa i innych. Kupowano też książki w antykwariatach i księgarniach – głównie z zakresu teologii, humanistyki oraz ekonomii i prawa, gdyż te wydziały miały być zorganizowane w pierwszej kolejności w planowanym uniwersytecie.
W ten sposób w przeciągu paru miesięcy zgromadzono około czterdzieści tysięcy woluminów. Już w marcu 1918 roku zaproponowano słuchaczce Wyższych Kursów Polskich, Emilii Szeliga-Szeligowskiej, objęcie kierownictwa nad ich opracowaniem. Gromadzeniem księgozbioru do przyszłej uniwersyteckiej biblioteki kierował prof. Ptaszycki.
Wszystkie te poczynania organizacyjne podejmowano trochę na zasadach „romantycznego entuzjazmu”. O planach organizowanej w Petersburgu uczelni jeszcze nie wiedziano w kraju. Jeśli miała to być uczelnia katolicka, to należało uzyskać zgodę polskiego Episkopatu, który też chyba jeszcze o planach tych nie został powiadomiony. Nie było też wiadomo, jak zostanie przyjęta zrodzona w Petersburgu inicjatywa w pozostającym pod okupacją austriacką Lublinie. Wydaje się, że entuzjaści utworzenia uniwersytetu wcale się tym nie przejmowali.
Po zakończeniu roku w Akademii Duchownej i zakończeniu wykładów na Wyższych Kursach Polskich (na początku lipca 1918 roku) odjechał do Warszawy ks. Idzi Radziszewski z zamiarem przedłożenia projektu utworzenia katolickiego uniwersytetu na zwołanej na 26 lipca konferencji Episkopatu Królestwa Polskiego. Oprócz przygotowanych przez Komitet Organizacyjny dokumentów wiózł dwa listy fundatorów.
Józef Zięba, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Powstanie i odrodzenie uczelni, Lubllin 2017, s.18-20

Józef Wiesław Zięba ur. 15 sierpnia 1932 r. w Powursku na Wołyniu. W 1951 r. ukończył Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Czarnieckiego w Chełmie, studia polonistyczne w 1955 r. na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, w 1974 r. uzyskał doktorat w Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Organizator i wieloletni kierownik Muzeum im. Józefa Czechowicza w Lublinie.
Wydał dziewięć tomików wierszy: Stęskniony krokodyl, 1957, wyd. II2017; Wierność cieni [współautor Stanisław Weremczuk] 1961; Zasiew soczysty 1965; Świadectwo istnienia 1970; Z dalekich wypraw 1972; Wiersze wybrane 1992; Wszystko co ziemskie pozostawiam ziemi 2002; Był człowiek, w którym moja ziemia ujrzała, że jest związana z niebem, [poemat, wydanie albumowe] 2014; Po Italii 2018. Powieść: Dzierżak, 1978. Ruch teatralny na wsi, 1918-1939 (skrócona wersja rozprawy doktorskiej) 1976; Szklaneczka króla Stasia i inne lubelskie opowieści 1977, wyd. II 1983; Wspaniały dar króla i inne lubelskie opowieści 1996, Wspaniały dar króla. Poeta burmistrz i inne lubelskie opowieści 2003, Tajemnice lubelskiego koziołka. Dwadzieścia jeden opowieści. Wydanie jubileuszowe na 700-lecie Królewskiego Miasta Lublina 2016. Dzieje jednego obrazu. Opowieść o cudownej ikonie Matki Boskiej Chełmskiej 2005. Rozmowy o Józefie Czechowiczu 2006; Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Narodziny Uczelni 2008; Cykl wspomnieniowy: Znad Stochodu. Wspomnienia wołyńskie 2001, wyd. II 2017; Miasto ocalenia 2005; Lublin, miasto przeznaczenia [cz. 12007, II i III, 2012]; Opowieść o długim żywocie i przedwczesnej śmierci lubelskiej fary 2014; Kiedy pan Belina na karkach Moskali wjechał do Lublina 2015.

W czasie spotkania będzie można nabyć książkę Józefa Zięby
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Powstanie i odrodzenie uczelni
Wydawnictwo POLIHYMNIA , Lublin 2017