piątek 16 maja 2014 r.
o godz. 18.00

Dumki kozackie, pieśni ukraińskie

Wykonawcy: Walenty Dubrowskij (fortepian), Elena Rutkowska (wokal), Jurij Tokar (gitara, wokal)

BILET – 10 zł

ulotka.pdf

Dumka – ukraińska wielozwrotkowa pieśń w formie ballady o rzewnym nastroju, często wyrażająca żal po utraconej osobie lub tęsknotę do jakiegoś miejsca czy wydarzenia. Zwykle wykonywana z towarzyszeniem bandury.

O Kozakach z książki  Zbigniewa Wójcika Dzikie pola w ogniu. O Kozaczyźnie w dawnej Rzeczypospolitej, wyd. III, Warszawa 1968:

„…są przebiegli i zręczni, dowcipni i szczerze hojni, nie mają ambicji, by osiągnąć wielkie bogactwo, łecz ogromnie kochają swoją wolność, bez której nie chcieliby żyć. Dla niej też podejmują powstania i wszczynają bunty przeciw możnym panom w kraju, gdy zauważą, że ci chcą ich trzymać na wodzy. Wskutek tego rzadko kiedy minie siedem czy osiem lat bez tego, aby Kozacy nie buntowali się lub nie wzniecali przeciw nim powstania… Są silni, bez trudu znoszą upal i chłód, głód i pragnienie, na wojnie wytrwali i niezmordowani, zuchwali i dzielni, a ponadto lekkomyślni, gdyż nie cenią własnego życia. To, w czym przejawiają największe zdolności i umiejętności — to walka w taborze, za osłoną wozów, ponieważ świetnie strzelają z rusznic, które stanowią ich zwyczajną broń, i znakomicie bronią swych stanowisk… pod osłoną taboru stu Kozaków nie boi się ani tysiąca Polaków, ani tysiąca Tatarów i gdyby jazdę mieli tak silną jak piechotę, to uważam, że byliby nie do pokonania”. (tekst na obwolucie)

Gdy porzucimy fantazje naszych pradziadów-historyków i sięgniemy do późniejszych, naukowych badań historycznych, przekonamy się, że słowo „Kozak” jest pochodzenia turko-tatarskiego i zrodziło się na terytoriach położonych na północ od Morza Czarnego. Jedna z najstarszych wzmianek zawierających to określenie pochodzi z roku 1303. Spotykamy ją w słowniku mowy dawnego plemienia Połowców, żyjącego między Wołgą, Dońcem i Donem. W słowniku tym, zwanym Codex Cumanicus, ułożonym przez jakiegoś Włocha, a przechowywanym potem w bibliotece przy kościele św. Marka w Wenecji, „Kozak” wyjaśniony jest jako „wartownik, stróż, konwojent”.

Również w środowisku mongolskim, turecko-tatarskim, spotykamy się z tym słowem bardzo wcześnie, mianowicie już w wieku XIII. Oznacza ono człowieka swobodnego, niezależnego, junaka, ale zarazem awanturnika. Z terminem „Kozak” stykamy się także na Krymie w XIII-XV wieku, gdy były tam kolonie różnych miast włoskich. I tak na przykład w kronice Sudaku (Suroża, Sugdei), leżącego na Krymie, znajdujemy taki zapisek w języku greckim: „Tegoż dnia, 17 maja, zmarł sługa boży Almakru, syn Samaka, oj, młodzik zabity mieczem kozaków. Rok 6816*”. „Kozacy” oznaczają tu rozbójników stepowych. Ustawa wspomnianego już miasta Sudak oraz innego jeszcze — Cembalo (późniejszej Bałakławy) zawiera wzmianki o Kozakach, którzy pełnili obowiązki strażników wojskowych, asysty zbrojnej konsulów kaffijiskich, płatnej eskorty karawan itp., ale jednocześnie trudnili się rozbojem i rabunkiem.

Ze słowem „Kozak” spotykamy się również w państwie moskiewskim, i to już w wieku XV. Z biegiem czasu na terenach, które stanowić będą przedmiot naszych zainteresowań, nazwa „Kozak” przylgnęła do ludzi uchodzących w stepy i żyjących z tych stepów na własną rękę, w sposób różny, nierzadko jednak równoznaczny ze zwykłym rozbojem. Dotychczasowe ustalenia nauki wskazują na to, że słowo „Kozak”, pochodzenia turko-tatarskiego zawiera w swym znaczeniu elementy junactwa, zupełnej niezależności, a zarazem „rozbójnictwa”…

(s. 8-9)

____________________________________________

 Elena Rutkowska – absolwentka Akademii Teatralnej w Kijowie, od kilkunastu lat mieszka i pracuje w Polsce. Jest utalentowaną aktorką o wielkich możliwościach interpretacyjnych i muzycznych. Elena to promienna osobowość. Tworzy na scenie charyzmatyczny czar, narzucając swój temperament i zmysłowość każdej widowni. Dotychczasowy dorobek artystyczny Eleny w Polsce to m.in.: dwa nagrane albumy, mnóstwo koncertów z zespołem „Cygańskie czary”, występy w warszawskim Teatrze „BUFFO”  oraz udział w telewizyjnych serialach „Lokatorzy” i „Pitbull”. Znana lubelskiej publiczności z koncertów w Domu Kultury LSM poświęconych muzyce cygańskiej oraz koncertów zatytułowanych „Rosyjskie sentymenty Agnieszki Osieckiej”, w których prezentowane były najsłynniejsze przeboje Aleksandra Wertyńskiego, Izaaka Dunajewskiego, Włodzimierza Wysockiego i Bułata Okudżawy.

______________________________

Walentyn Dubrowskij – multiinstrumentalista (fortepian, akordeon, melodika, gitara, bas), uważany za jednego z najlepszych polskich pianistów, akompaniator, aranżer. Ukończył Wydział Muzykologii Państwowego Konserwatorium im. Piotra Czajkowskiego w Kijowie. Od 1993 roku mieszka w Krakowie, gdzie pracuje z wieloma artystami i zespołami artystycznymi. W Domu Kultury LSM występował z zespołem „Cygańskie czary”, zespołem „Hamesh”, prezentującym muzykę żydowską, i jako akompaniator Yagi – Jadwigi Kowalik śpiewającej francuskie piosenki Juliette Greco w koncercie Parlez moi d’amour – Mów do mnie o miłości.

______________________________

Jurij Tokar – lwowski bard, muzyk, z zawodu lekarz, prowadzi gabinet medycyny naturalnej w Warszawie. Obecnie na stałe mieszka i występuje w Polsce. Śpiewa dumki ukraińskie, piosenki lwowskie i romanse rosyjskie. Istotną część jego repertuaru stanowią pieśni Bułata Okudżawy. Akompaniuje sobie na gitarze, harmonijce ustnej oraz tamburynie. W Domu Kultury LSM kilkakrotnie występował z zespołem „Cygańskie czary” oraz na koncertach „Rosyjskie sentymenty Agnieszki Osieckiej”.

____________________________

Bilet 10 zł